Amerikan Gizli Belgeleriyle Türkiye'nin Kurtuluş Yılları - Orhan DURU

Amerikan Dışişleri Bakanlığı (State Department) arada bir, dış ilişkilerle ilgili belgeleri serbest bırakıyor ve bilim adamlarının incelemesine açıyor. Türkiye İle ABD ilişkileri konusundaki belgelerin tümünün şimdiye kadar topluca açıklandığını bilmiyorduk. Oysa bu belgelerin mikrofilmleri Ankara'da Amerikan Kütüphanesine getirildi. 1803 yı- lından başlayarak 1929 yılına dek, Türkiye'de bulunan Amerikan temsilcilerinin, büyükelçilerin, konsolosların, komiser ve yüksek komiserlerin gönderdikleri telgrafları, raporları, istihbarat raporlarını kapsıyor bu mikrofilmler. Ayrıca dünyanın başka ülkelerinden Türkiye İçin gönderilmiş raporları da... 300'den fazla mikrofilm rulosu içinden, Türkiye'nin Kurtuluş Savaşı ve Cumhuriyetin İlk yıllarıyla ilgili belgeleri taradık. İlginç raporlar, telgraflar ve yazışmalarla karşılaştık. Bunları bu çalışmamızın kapsamına alıyoruz. Belgelerin bir bölümü dağınık olarak başka yerlerde çıkmış olabilir. Kimine Evans adlı Amerikalı yazarın "ABD politikası ve Türkiye'nin paylaşılması” adlı betiğinde rastladık. Onları bir yana bıraktık. Daha çok okuyucuların ilgilenebileceği ve ilk defa açıklandığına inandığımız belgelere yer verdik.

Belgelerde görülebileceği gibi, Amerikalı temsilciler, Mustafa Kemal ve arkadaşlarının başlattığı akıma önce bir "ayaklanma” gözüyle baktılar. Onlara "asi” dediler. Daha sonra "Milliyetçiler” demeye başladılar. Ankara Hükümetini "Milliyetçi Hükümet” olarak nitelendirdiler. Buradaki "Milliyetçi” sözcüğünü, İngilizce "Nationalist” karşılığı olarak kullandık. Mustafa Kemal'in milliyetçiliği ile bugünkü "Milliyetçi Cephe” arasında bir ilişki kurulabileceğini sanmıyorum. Önceden okurları uyarmak istiyorum.