Gölgedekiler - Can DÜNDAR

Biz tarihe hep "büyük adamlar” perspektifinden baktık. "Büyük adamlar", sabah alacasında şahlanmış atları üzerinde taarruz emirleri yağdırıp, yüzbinleri ölüme sürerler; o yüzbinler de arkalarında toz bulutlarıyla cepheye koşuşur ve çoğu zaman geride bir kan gölü ile meçhul asker ünvan bırakırlardı..

"Yüzbinler”in adını sanını kimseler bilmezdi. Yenenler, yenilenler, ölenler ya da kalanlar onlar oldüğü halde tarih kitaplarında savaşları hep krallar ve imparatorlar kazanıyordu:

Fatih, gemileri karadan yüzdürmüştü. Aksak Timur, Osmanlı'yı Ankara meydan savaşında mağlup etmişti.

Attila, İtalya'ya saldırıp, Roma'yı kuşatmıştı. Herşeyi tek başlarına yapmışlar gibi anlatılırdı. Öyle ki yenilseler bile, tek başlarına ağlarlardı. Tarih kitaplan, cephede veya cephe gerisinde ağlaşan "yüzbinler"in hıçkırıklarına sağırdı sanki...

Bu anlayış, yıllar yılı Cumhuriyet tarihine de egemen oldu. İlkokullarda Kurtuluş Savaşı, "Atatürk yoktu/ Düşmanlar çoktu/Atatürk geldi/Düşmanı yendi” tekerlemesiyle anlatıldı.

Ya da "Vahdettin'in işgal altındaki İstanbul'a bakıp ağladığı" yazıldı. Ağlayan bir tek O muydu acaba? ... Bu tür bir söylemin büyük adam”lara da zarar verebileceği, onları yapayalnız birer figür haline sokacağı hiç düşünülmedi. Bunun, topluma saygısızlık anlamına geleceği öngörülemedi.

Ben, bu söylemin reddini ilk Nazım Hikmet'te okudum.

İlk kez o görkemli Kuvayi Milliye Destanı”nda "yüzbinler"le tanıştım.