Osmanlı'da Yöneten ve Yönetilen, Bir Şerif Mardin Çözümlemesi - Adem ÇAYLAK

Toplumsal gerçeklikle t-am tamına örtüşmese de Türkiye'de "yöneten ve yönetilen' ilişkisinin elle tutulur bir açıklamasını yapmak yönünde girişilecek bir çabanın, toplumsal tarihe ilişkin sosyolojik bir tahlile vurgu yapması kaçınılmazdır. Bu ise "tarihimizle barışmak' ve 'yöneten ve yönetilen ilişkisini anlamak için toplumsal kültürün siyasal alanda yansımasını bulan kökenlerine inmekle imkan dahiline girebilecektir.

Türkiye'de "yöneten" kesim ile "yönetilen" kesim arasında temel karşı karşıya gelmenin bir uzlaşı yerine kökleri derinlere giden gizil (latent) de olsa, bir çatışma ekseninde cereyan etmesinde ve 'devlet toplum ilişkisinin, "kişi hakları" temelinde ele alınmak yerine 'devlet menfaati" çerçevesinde tesis edilmesinde tarihsel ve toplumsal kültürün payı büyük olsa gerektir. Osmanlı toplumunda temel biçimini alan bu toplumsal kültür, zaman zaman "Allah kimseyi hekime, hakime ve hükümete muhtaç etmesin" veya "hükümetin ayağını bastığı yerde ot bitmez' gibi darbımesellerle ifadesini bulmuş ve bugün bile toplumsal hayatta etkilerini görebileceğimiz bir yöntem yönetilen ikiliği yada kopukluğu doğmuştur.