XX. Yüzyıl Türk Halk Şairleri Antolojisi - Emir KALKAN

ÖNSÖZ Biz Türklerin eski ve zengin bir edebiyatımız vardır. Orta Asya'da sözlü olarak başlayan bu edebiyat, Türklerin batıya göçleriyle başta Anadolu olmak üzere geniş bir coğrafya üzerinde sözlü ve yazılı olarak sü-regelmiştir.

Orta Asya Türklüğünde yazı dili, konuşma dili gibi bir ayrım olmadığı için edebiyat bir bütündü. Türkler İslâm uygarlığına geçtikten sonra konuşma ve yazı dilleri ayrılmış, geleneksel şiirimiz de divan edebiyatı karşısında halk şiiri adı altında varlığını sürdürmüştür. Halk şiirimizin ölçüsü yüzyıllardır hiç değişmeyen milli ölçümüz, hecedir. Ancak, divan şiirinin etkisiyle bu alana divan, selis, semai, satranç, kalenderî, vezn-i ahar gibi aruzlu türler de girmiştir.

Halk şiirimizin ata şairleri çeşitli Türk şubelerinde değişik adlarla anılan ozanlardır. Onların başlattıkları bu edebiyat yüzlerce yıl gelişerek sürmüş ve edebiyat tarihimizde vazgeçilmez yerleri olan Pir Sultan, Kul Himmet, Kul Mustafa, Karacaoğlan, Köroğlu, Dadaloğlu, Sümmânî, Şenlik, Seyrânî... gibi önemli temsilciler yetiştirmiştir.

Şehir, köy, kasaba, aşiret ve ordu içinde varlıklarını sürdüren halk şairlerimiz bin beş yüz yıldır Türk'ün hayat anlayışını terennüm etmiş, Türk şiirine ve Türk musikîsine büyük katkılarda bulunmuş önemli birer kültür taşıyıcısıdırlar.

Varoluşundan bugüne kadar halk şiirine katkısı bulunan tüm şairleri bir başlık altında toplayıp, bir bütün halinde sunmak isterdim. Bu, ihmal ve ilgisizliklere karşı bir direniş, hem de akıp giden zaman içinde onların unutulmalarını, isimlerinin silinmesini ve bıraktıkları ürünlerin kaybolmasını önleyici bir tedbir olabilirdi belki. Amaçalıştıkça, irdeledikçe, geçmişe doğru yol aldıkça gördir ki; Türk Halk Edebiyatı ne kadar köklü ve zengin bir alansa, Türk Halk Şuri de binlerce koldan beslenen bir umman kadar muhteşem ve erişilmez Ve bu görev fertten ziyade, ekip işi. Bu muhteşem ummana çağımızda damlalar taşıyan halk şairlerini tesbit edebilmek için çok uzun zamandan beri çalışıyorum. Ne var ki yüzlerce yıl ihmal edilen Türk Halk Şürine, Tanzimat la başlayan ilgi ve heves, bu alanın ünlü birkaç temsilcisi dışında, bilhassa mahalli şöhrete sahip halk şairlerine kadar uzanamamış.

Çağımızın başlarında yaşamış halk şiiri temsilcileri hakkında belge ve bilgi bulabilmek imkânsız gibi. Cônkler, divanlar, defterler yitirilmiş Eski mecmualarda rastlanan yetersiz bilgiler ise, makaleyi kaleme alanın yakın çevresindekilere ait. Mahalli şairlerin şürleri ve yaşantılan hakkında bilgiler ise hafızalara terk edilmiş. Bunda, diğer faktörlerle beraber Seferberlik ve Kurtuluş Savaşı gibi peşi peşine gelen uzun savaş yıllarının rolü elbette büyük.

Tüm bu olumsuzluklara rağmen halk şiirini çağımızda temsil eden 201 halk şairi ve bunlara ait 500'ü aşkın şiiri; şairlerin doğum, ölüm tarihlerini, mahlaslarını, eserlerini, hayat hikâyelerini ve şiirlerinden örnekleri bu kitapta toplamaya çalıştık. Türk edebiyatına hizmet etmiş edebiyat tarihçilerimizin eserlerinden fevkalade yararlandık.

XIX. yüzyıl şairleri arasında mütalaa edilmelerine rağmen, XX. yüzyıla sarkan, geleneği günümüze taşıyarak iki asır arasında köprü vazifesi gören ve kendilerinden sonra gelen pek çok halk şairini etkileyen, İzni, Serdâri, Ceyhủni, Celâli, Mâhiri, Sümmani, Şenlik, Ruhsati ve Cingözoğlu gibi şöhretli şairlere de kitabımızda yer verdik.

Edebiyatımızı zenginleştiren, taşıyan, yayan ve bu alana hiçbir karşılık beklemeden hizmet etmiş halk şairlerimize bir sayfa olsun , bir sayfada olsun anmayı bir görev ve vefa borcu kabul ettik.

Emir KALKAN